Obowiązek odśnieżania chodnika przy nieruchomości
Utrzymanie czystości i porządku w gminach stanowi zadanie gminy, a obowiązki gminy oraz mieszkańców w tym zakresie określa ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ponadto Rada Gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, stanowiący akt prawa miejscowego. Jednym z obowiązków obciążających mieszkańców jest usuwanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników znajdujących się wzdłuż nieruchomości.
Zgodnie z ustawą, gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, w tym m.in. zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na chodniku. Oznacza to, że w pierwszej kolejności zobowiązany do usuwania zanieczyszczeń z chodników są właściciele nieruchomości położonych wzdłuż nich. Obowiązek ten został wskazany w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy, gdzie czytamy, że:
Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez:
1) wyposażenie nieruchomości w worki lub pojemniki, przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, utrzymanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów, chyba że na mocy uchwały rady gminy, o której mowa w art. 6r ust. 3, obowiązki te w całości lub w części przejmie gmina jako część usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi;
2) przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych; przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych;
3) zbieranie w sposób selektywny powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie oraz sposobem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4a ust. 1;
3a) gromadzenie nieczystości ciekłych w zbiornikach bezodpływowych;
3b) pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi;
4) uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości; właściciel nieruchomości nie jest obowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych;
5) realizację innych obowiązków określonych w regulaminie.
Nadzór nad
realizacją powyższych obowiązków sprawuje organ wykonawczy gminy (wójt,
burmistrz lub prezydent miasta).
Kiedy obowiązek uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i zanieczyszczeń przechodzi na gminę?
Po pierwsze, obowiązek obciąża gminę, jeżeli mamy do czynienia z terenami innymi niż wymienione w art. 5 ust. 1-4 ustawy, tj. jeżeli obowiązek nie powstaje po stronie właściciela nieruchomości, zarządcy drogi, przedsiębiorcy użytkującego torowiska pojazdów szynowych czy wykonawcy robót budowlanych (na terenie budowy).
Po drugie, jeżeli gmina pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku, to właśnie do obowiązków gminy należy uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników oraz zbieranie i pozbycie się odpadów zgromadzonych w pojemnikach lub workach do tego przeznaczonych, umieszczonych na tym chodniku, utrzymanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów.
Po trzecie, Rada Gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie albo wskazane obowiązki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3b w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych oraz art. 5 ust. 1 pkt 4. Przejmując obowiązki, Rada Gminy ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków.
Gdzie dowiedzieć się, czy Rada Gminy wydała uchwałę dotyczącą przejęcia obowiązków od mieszkańców oraz jaka jest treść Regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie?
Taką informację możemy uzyskać w Urzędzie Gminy (Urzędzie Miasta). Ponadto uchwały muszą zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa oraz w Biuletynie Informacji Publicznej danej gminy.
Jakie są skutki zaniechania
uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i zanieczyszczeń przez osoby zobowiązane?
Prawo
administracyjne
W przypadku stwierdzenia niewykonania obowiązków, wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję nakazującą ich wykonanie. Decyzja podlega egzekucji w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Prawo karne
Poza skutkami administracyjnymi, zaniechanie obowiązków wskazanych w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny. Postępowanie o ukaranie toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Prawo
cywilne
Zaniechanie może stanowić podstawę ustalenia odpowiedzialności cywilnej osoby zobowiązanej do uprzątnięcia nieczystości, która tego nie uczyniła i wskutek tego innej osobie została wyrządzona szkoda np. przez poślizgnięcie się na nieodśnieżonym chodniku. Warto jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2017 r. (III CZP 38/17), Gmina także ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (jedn. tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 1289). Przypisanie odpowiedzialności gminie ma swoje źródło w art. 417 § 1 kodeksu cywilnego. Jak czytamy: „Nadzór sprawowany przez gminę powinien być tak zorganizowany, aby miała ona możliwość odpowiednio szybkiego stwierdzenia wystąpienia na chodniku zagrożenia dla ruchu pieszych i w razie braku reakcji właściciela, podjęcia działań zmierzających do jego usunięcia (por.m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1972 r., I CR 42/72, OSNC 1973, Nr 3, poz. 44, z dnia 25 września 1980 r., II CR 316/80, OSNCP 1981, Nr 7, poz. 129, z dnia 8 października 1985 r., OSNCP 1986, Nr 10, poz. 154, z dnia 25 marca 1999 r., III CKN 213/98, nie publ., i z dnia 26 marca 2003 r., II CSK 1374/00, nie publ.). Nadzór ten musi być wykonywany z uwzględnieniem charakteru zaniechanego obowiązku i zapewnienia realizacji celów ustawy. Wymaga to bieżącego monitorowania przez gminę, czy właściciel realizuje swoje obowiązki i sprawnego reagowania na wypadki ich niewykonywania (art. 108 k.p.a.), z uwzględnieniem możliwości zlecenia zastępczego ich wykonania za zobowiązanego i na jego koszt (art. 127 u.p.e.a.).” (Uchwała SN z 24.11.2017 r., III CZP 38/17, OSNC 2018, nr 5, poz. 52).
Kancelaria Radcy Prawnego Marty Tadrowskiej-Brzoszczyk z siedzibą w Tucholi świadczy pomoc prawną, w tym w sprawach z zakresu prawa administracyjnego, prawa wykroczeń oraz prawa cywilnego.
W celu zlecenia prowadzenia sprawy, zapraszam do kontaktu.