Renta rodzinna – przesłanki uzyskania, wysokość

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Co to oznacza?

W pierwszej kolejności powinniśmy ustalić, czy osoba zmarła posiadała prawo do emerytury lub renty lub spełniała warunki do ich uzyskania. Jeśli ubezpieczony zmarł przed nabyciem praw do tych świadczeń, koniecznym będzie ustalenie spełnienia przesłanek do ich uzyskania. W takiej sytuacji renta rodzinna przysługiwać będzie, jeżeli:

1. zmarły ubezpieczony osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 1 rok (jeżeli zmarł przed ukończeniem 20. roku życia), 2 lata (jeżeli zmarł między 20. a 22. rokiem życia), 3 lata (jeżeli zmarł między 22. a 25. rokiem życia), 4 lata (jeżeli zmarł między 25. a 30. rokiem życia), 5 lat (jeżeli zmarł po ukończeniu 30. roku życia), przy czym okres pięcioletni powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed śmiercią. Wymogu legitymowania się stażem ubezpieczeniowym nie stosuje się jednak jeżeli śmierć została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wymogu osiągnięcia pięcioletniego stażu ubezpieczeniowego w okresie ostatnich 10 lat przed śmiercią nie stosuje się do takiego zmarłego, który posiadał okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny.
2. śmierć nastąpiła w okresie podlegania ubezpieczeniom albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania, chyba że zmarły posiadał łączny okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny.

Kto jest uprawniony do renty rodzinnej?

1. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, pod warunkiem nieukończenia przez nich 16 roku życia a w przypadku kontynuowania nauki w szkole nie dłużej niż do osiągnięcia 25 roku życia, chyba że stały się całkowicie niezdolne do pracy lub do pracy i samodzielnej egzystencji w powyższych okresach;
2. przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka na zasadach dotyczących dzieci ubezpieczonego, jeżeli zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz jednocześnie nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli ci rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
3. małżonek (wdowa i wdowiec), jeżeli w chwili śmierci osiągnął wiek 50 lat lub był niezdolny do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Ponadto prawo do renty rodzinnej nabędzie również taki małżonek zmarłego, który osiągnął wiek 50 lat lub stał się niezdolny do pracy po śmierci ubezpieczonego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych powyżej.
4. rodzice, spełniający odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca, jeżeli ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, przy czym za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Nierozwiedziony małżonek zmarłego, który nie spełnia warunków do renty rodzinnej i jednocześnie nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do tzw. okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od chwili śmierci ubezpieczonego lub w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci ubezpieczonego.

Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Jaka jest wysokość renty rodzinnej?

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnionych. Renta rodzinna wynosi:

1. dla jednej osoby uprawnionej – 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
2. dla dwóch osób uprawnionych – 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
3. dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.