Zachowek - zasady ogólne
Z prawa do zachowku wynika roszczenie majątkowe uprawnionego skierowane najczęściej przeciwko spadkobiercy testamentowemu. Pozwanym w sprawie o zachowek może być również spadkobierca ustawowy, zapisobierca windykacyjny, jak również osoba obdarowana za życia przez spadkodawcę.
Do kręgu uprawnionych do zachowku należą zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Prawo do zachowku nie przysługuje rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa spadkodawcy, a jak również jego dziadkom.
Wysokość zachowku wynosi:
- 2/3 udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, jeżeli jest on niezdolny do pracy lub małoletni,
- 1/2 wartości udziału – w pozostałych przypadkach.
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, zapisu, świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnemu lub obdarowanemu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Wyłączenie prawa do zachowku następuje w sytuacjach, gdy osoba nie dziedziczy z powodu:
- niegodności,
- wydziedziczenia,
- odrzucenia spadku,
- zrzeczenia się spadku,
- wyłączenia małżonka od dziedziczenia na podstawie art. 940 KC.
Wyłączenie od dziedziczenia na podstawie testamentu negatywnego nie prowadzi do pozbawienia osoby pominiętej w testamencie prawa do zachowku.
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 marca 2017 r. III CZP 110/16 opowiedział się za poglądem, że dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku.
Powództwo z tytułu zachowku wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku.
Pozew o zachowek po spadkodawcach, których ostatnim miejscem zamieszkania były gminy Tuchola, Cekcyn, Gostycyn, Kamień Krajeński, Kęsowo, Lubiewo, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Śliwice i Więcbork wytacza się przed Sądem Rejonowym w Tucholi.
Zasady obliczania zachowku opisane są w Kodeksie cywilnym. Każdą sytuację należy ocenić indywidualnie, uwzględniając dokonane zarówno za życia spadkodawcy, jak i w testamencie rozrządzenia, w tym ich wartość i rodzaj, a także stosunek między otrzymującymi przysporzenia a zmarłym oraz uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu tzw. substratu zachowku znaczenie mogą mieć nawet najdrobniejsze szczegóły, w związku z czym adwokat lub radca prawny powinien zostać przez swojego klienta z nimi zapoznany już przy pierwszym spotkaniu dotyczącym prowadzenia sprawy.
Radca prawny Marta Tadrowska-Brzoszczyk prowadzi w Tucholi kancelarię prawną, zajmującą się sprawami spadkowymi, w tym o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy lub testamentu, zapłatę zachowku, dział spadku (w tym połączony z postępowaniami o zniesienie współwłasności, podział majątku wspólnego i rozliczenie nakładów). Z kancelarią współpracuje także radca prawny Adam Brzoszczyk.
Jeżeli są Państwo zainteresowani zleceniem sprawy, zapraszam do kontaktu.