Odszkodowanie a zadośćuczynienie

W przypadku gdy dochodzimy zapłaty z tej przyczyny, że ktoś wyrządził nam szkodę swoim bezprawnym działaniem (np. wypadek komunikacyjny z winy innej osoby, szkoda wyrządzona przez zwierzę niewłaściwie zabezpieczone przez posiadacza, itp.), będziemy mówić o odpowiedzialności odszkodowawczej mającej swoje źródło w delikcie, czyli czynie niedozwolonym. 

Odpowiedzialność deliktowa może wynikać z bezprawnego działania osoby wyrządzającej nam szkodę, które może być zawinione (odpowiedzialność na zasadzie winy) lub niezawinione (odpowiedzialność na zasadzie ryzyka). Kodeks cywilny wyróżnia szczególne sytuacje, kiedy nawet w braku winy za samo zdarzenie wywołujące szkodę dana osoba będzie ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą. Będzie tak w szczególności w sytuacji potrącenia pieszego przez kierującego pojazdem mechanicznym, bądź gdy element zawinienia wystąpi jeszcze przed samym czynem (m.in. wina w wyborze osoby która następnie wyrządziła szkodę; wina w nadzorze nad małoletnim). Co do zasady winę musi udowodnić poszkodowany, jednak w niektórych sytuacjach dojdzie do tzw. odwrócenia ciężaru dowodzenia poprzez przyjęcie koncepcji domniemania winy. W takiej sytuacji to pozwany będzie musiał wykazać, że winy nie ponosi. Np. na gruncie art. 429 k.c., to osoba, która powierzyła  wykonanie czynności innej osobie musi udowodnić, że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzyła osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. 

W ramach spraw odszkodowawczych możemy się spotkać z pojęciem zadośćuczynienia. Pojęcie to często jest mylone z odszkodowaniem. Odszkodowanie ma za zadanie wyrównać poszkodowanemu straty majątkowe, które poniósł w związku z wyrządzoną szkodą. Wylicza się je w oparciu o rzeczywisty ujemny uszczerbek w majątku poszkodowanego oraz ewentualne utracone korzyści. Odszkodowanie jest zatem czymś wymiernym, co jesteśmy w stanie obliczyć. Zadośćuczynienie przysługuje natomiast za krzywdę, czyli najprościej mówiąc za coś czego nie jesteśmy w stanie skalkulować na podstawie rachunków, paragonów czy utraconych zarobków. Zadośćuczynienie nierozerwalnie wiąże się z krzywdą i może być dochodzone także m.in. za naruszenie dóbr osobistych czy śmierć osoby bliskiej.