Budżet obywatelski w gminie Tuchola na 2022 rok

Już za dwa tygodnie rozpocznie bieg termin do zgłaszania projektów do Budżetu Obywatelskiego Tuchola 2022. Czym jest budżet obywatelski i jakie są zasady jego funkcjonowania? Wyjaśniam na przykładzie uchwały obowiązującej w gminie Tuchola.

---

Budżet obywatelski – co to takiego?

Budżet obywatelski znajduje swoją podstawę prawną w przepisach ustawy o samorządzie gminnym i jest szczególną formą konsultacji społecznych. W ramach budżetu obywatelskiego mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydują corocznie o części wydatków budżetu gminy, a zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego zostają uwzględnione w gminnej uchwale budżetowej. Co ważne, rada gminy w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie może usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego.
Wymagania, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego, określa rada gminy w drodze uchwały.

Czy budżet obywatelski jest obowiązkowy?

Nie we wszystkich gminach utworzenie budżetu obywatelskiego jest obowiązkowe. Jest tak w gminach będących miastami na prawach powiatu (w województwie kujawsko-pomorskim są to: Bydgoszcz, Grudziądz, Toruń i Włocławek, a w województwie pomorskim: Gdańsk, Gdynia, Sopot i Słupsk). W pozostałych gminach budżet obywatelski może zostać utworzony, jeżeli taką uchwałę podejmie rada gminy.

Budżet obywatelski w gminie Tuchola

Mimo że wprowadzenie budżetu obywatelskiego w gminie Tuchola nie jest obligatoryjne, rada gminy podjęła uchwałę o jego realizacji. Zgodnie z uchwałą nr XXIX/199/20 z dnia 17 grudnia 2020 r., na realizację zadań w ramach Budżetu Obywatelskiego gminy Tuchola na 2022 rok planuje się przeznaczyć w budżecie gminy środki finansowe do kwoty 300 000 zł, w tym kwotę 250 000 zł z przeznaczeniem na realizację zadań na obszarze miasta Tucholi oraz kwotę 50 000 zł na realizację zadań na obszarze wiejskim.

Regulamin budżetu obywatelskiego w gminie Tuchola na 2022 rok zakłada, że projekt zadania do zrealizowania w ramach Budżetu Obywatelskiego uprawnieni mieszkańcy (czyli osoby, które ukończyły 16 rok życia i są zameldowane na pobyt stały lub czasowy na terenie Gminy Tuchola) mogą zgłosić w terminie od 1 marca do 16 kwietnia 2021 r, w Urzędu Miejskim w Tucholi - Punkt Obsługi Klienta, w godzinach pracy Urzędu. Projekt zgłasza się na formularzu, dostępnym na stronie internetowej urzędu gminy. W zgłoszeniu konieczne jest wskazanie lidera projektu, będącego równocześnie zgłaszającym. Liderem projektu nie może być radny Rady Miejskiej w Tucholi. Projekt musi być poparty podpisami co najmniej 12 uprawnionych mieszkańców na terenie miasta i 6 uprawnionych mieszkańców na terenie sołectw. Poparcia można udzielić tylko jednemu projektowi zadania.

Projekt zadania może dotyczyć tylko zadań własnych gminy. Przykładowy katalog zadań własnych gminy określa art. 7 ustawy o samorządzie gminnym. 

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 239);
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.


W ramach Budżetu Obywatelskiego nie mogą być zgłaszane projekty zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych:

1. których przygotowanie generowałoby niewspółmiernie wysokie koszty w stosunku do wartości projektu,
2. które po realizacji generowałyby koszty niewspółmiernie wysokie w stosunku do wartości projektu zadania,
3. które nie są możliwe do zrealizowania do końca 2022 roku,
4. które stoją w sprzeczności z obowiązującymi planami i programami przyjętymi przez Gminę Tuchola,
5. które kolidują z już rozpoczętymi inwestycjami gminnymi,
6. które dotyczą: spółek prawa handlowego, w których gmina Tuchola posiada udziały,
7. które wymagają współpracy instytucjonalnej podmiotów zewnętrznych, jeżeli te nie przedstawiły wyraźnej, pisemnej gotowości do współpracy w formie oświadczenia,
8. które naruszałyby obowiązujące przepisy prawa, w tym prawa osób trzecich,
9. które zakładają realizację jedynie części zadania.
10. które z założenia nie byłyby ogólnodostępne.

Projekty inwestycyjne mogą być zlokalizowane na gruntach będących własnością Gminy Tuchola, a także na gruntach będących w zarządzie spółdzielni mieszkaniowych lub wspólnot mieszkaniowych za ich zgodą potwierdzoną na piśmie. Dopuszcza się realizację inwestycji na innych gruntach publicznych po uzyskaniu także zgody zarządcy. Projekty inwestycyjne nie mogą być zlokalizowane na gruntach gminnych przekazanych w użytkowanie wieczyste podmiotom innym niż wskazane powyżej.

Szacunkowy koszt realizacji poszczególnego projektu zadania, dokonany przez uprawnionych mieszkańców, nie może przekraczać 30% kwoty środków finansowych Budżetu Obywatelskiego.

Weryfikacji formalnej i merytorycznej projektu zadania dokonuje specjalnie w tym celu powołany zespół. W przypadku stwierdzenia podczas weryfikacji formalnej lub merytorycznej błędów, konieczności uzupełnienia lub modyfikacji projektu zadania, Zespół informuje o tym fakcie, w formie pisemnej, lidera projektu zadania. Liderowi przysługuje 7 dni na poprawienie projektu zadania lub odwołanie się do Burmistrza Tucholi. Decyzja burmistrza jest ostateczna.

Wyboru projektu zadania do realizacji w ramach Budżetu Obywatelskiego dokonują uprawnieni mieszkańcy w głosowaniu bezpośrednim, powszechnym i tajnym. Głosowanie odbywa się na terenie miasta i na terenie poszczególnych sołectw. Miejsca i terminy głosowania podaje się do publicznej wiadomości na stronie internetowej budżetu, nie później niż 7 dni przed datą rozpoczęcia głosowania.

Projekty zadań, które uzyskały największą liczbę głosów, aż do wyczerpania planowanej kwoty środków przeznaczonych na Budżet Obywatelski umieszczane są na liście podstawowej oraz zgłaszane do projektu uchwały budżetowej na rok budżetowy 2022 przez Burmistrza Tucholi. Pozostałe projekty zostaną umieszczone na liście rezerwowej. Jeżeli w wyniku głosowania dwa lub więcej projektów zadań będą pozostawać ze sobą w sprzeczności lub wzajemnie się wykluczać, zrealizowany zostanie ten projekt zadania, który zdobył większą liczbę głosów. W przypadku równej liczby głosów, zdecyduje publiczne losowanie, którego termin, miejsce i sposób zostanie określone stosownym komunikatem Burmistrza Tucholi.

Harmonogram prac nad budżetem obywatelskim w gminie Tuchola przedstawia się następująco:

---